Wydawać by się mogło, że pojawienie się robotów w pracy to odległa przyszłość, a jednak te zmiany są już widoczne w naszym otoczeniu. W dużych sklepach, zamiast pani kasjerki, pojawiają się kasy, w których bez żadnych skomplikowanych umiejętności możesz sama się obsłużyć. Nawet nie potrzebujesz do tego portfela, bo możesz zapłacić smartfonem.
Coraz więcej firm inwestuje w nowoczesne maszyny, które zastępują całe zespoły pracowników na produkcji i w magazynie. Komputery potrafią coraz więcej – sterować samochodami, rozpoznawać głosy i obrazy, a nawet uczyć się nowych rzeczy.
Te zmiany mają oczywiście wpływ na to, co dzieje się na rynku pracy. Już teraz przewiduje się, że około 40% miejsc pracy w USA ma zostać zastąpionych przez roboty w ciągu najbliższych 15 lat. Podobnie sytuacja wygląda w innych krajach, gdzie jest dużo stanowisk z powtarzalnymi zadaniami. Najczęściej jest to produkcja, magazyn, obsługa klienta — dzięki powtarzalności zadań łatwo można automatyzować pracę w tych działach.
Co ciekawe, te zmiany nie dotyczą tylko takich branż jak transport, handel czy branża finansowa. Automatyzacja dotknie również nowoczesne i szybko rozwijające się branże, takie jak IT. Okazuje się, że nawet tworzenie kodów i testowanie oprogramowania próbuje się już częściowo automatyzować.
Te zmiany spowodują, że niestety niektóre zawody znikną z rynku. Powstaną też takie, które dziś nawet nie istnieją. Pewne jest więc, że w przyszłości będziemy musieli dostosować swoje umiejętności, aby dotrzymać kroku tym zmianom.
Umiejętności, dzięki którym masz (jeszcze) przewagę nad robotami
Zmiany na rynku pracy niestety oznaczają, że coraz częściej będziemy zmieniać pracę. Powoli staje się niemożliwe przepracowanie całego życia w jednym zawodzie.
To stawia przed nami kolejne wyzwanie – konieczność ciągłego uczenia się i pogłębiania wiedzy. Tylko jak przewidzieć, w jakie umiejętności zainwestować przy tak dynamicznych zmianach na rynku?
Światowe Forum Ekonomiczne regularnie publikuje raporty z prognozami umiejętności – dzięki temu można sprawdzić, jakie umiejętności pracodawcy będą potrzebować w przyszłości. W pierwszej dziesiątce rankingu wymienione są umiejętności, które dotyczą kreatywnych zadań, wymagających typowo ludzkich zachowań takich jak: empatia, inspirowanie czy rozwijanie innych.
O ile roboty mają przewagę nad nami w powtarzalnych pracach, o tyle nadal mamy nad nimi przewagę w bardziej twórczych zajęciach.
I właśnie w te umiejętności, które dają nam przewagę nad komputerami, warto inwestować swój czas i pieniądze. Dobrze jest przyjrzeć się tym umiejętnościom i rozwijać je, bo nie tylko chronią nas przed utratą pracy, ale również sprawią, że sama praca będzie ciekawsza.
# 1. Rozwiązywanie złożonych problemów
Umiejętność rozwiązywania złożonych problemów jest wymieniana jako pierwsza na liście umiejętności przyszłości raportu Światowego Forum Ekonomicznego.
Ta umiejętność opiera się w dużym stopniu na elastyczności w myśleniu. Jest bardzo przydatna w sytuacji, gdy mamy do czynienia ze złożonym problemem, którego nigdy wcześniej nie widzieliśmy i który zmienia się dynamicznie w miarę upływu czasu. Takim problemem są na przykład zmiany klimatyczne na świecie, terroryzm, katastrofy ekologiczne, epidemie chorób.
Rozwiązywanie złożonych problemów polega między innymi na umiejętności zobaczenia całego obrazu problemu i dostrzeżenia powiązań pomiędzy jego elementami. Jest to szczególnie trudne gdy problem jest skomplikowany i jego elementy się zmieniają. Poszukiwanie rozwiązań takich złożonych problemów opiera się głównie na myśleniu krytycznym i kreatywnym — tutaj trzeba wychodzić poza znane schematy.
Jak możesz rozwijać umiejętność rozwiązywania złożonych problemów:
- ćwiczyć w codziennych sytuacjach — jeśli jesteś rodzicem, to masz mnóstwo okazji do ćwiczenia rozwiązywania bardzo skomplikowanych problemów 😉 (np. grypa rozkładająca twoje maluchy, w czasie gdy ty koniecznie musisz być w pracy, a drugi rodzic właśnie wyjechał służbowo)
- grając w gry komputerowe – gry to świetne środowisko do ćwiczenia twoich zdolności rozwiązywania kompleksowych problemów. Większość gier stworzona jest w taki sposób, że stopniowo uczysz się jak radzić sobie z coraz trudniejszymi zadaniami
- nauka tańca — podczas nauki kroków i ruchów ciała tworzą się nowe ścieżki neuronalne w mózgu, które ułatwiają znalezienie jednego rozwiązania złożonego problemu. Przy bardziej improwizowanych stylach tańca (hip hop) pobudza się tworzenie ścieżek ułatwiających znalezienie wielu rozwiązań do jednego problemu.
# 2. Krytyczne myślenie
Kolejna umiejętność na liście umiejętności przyszłości to krytyczne myślenie. Krytyczne myślenie głównie opiera się na logice, badaniu problemu, analizowaniu różnych rozwiązań, ocenianiu zalet i wad każdego rozwiązania.
Krytyczne myślenie to uporządkowany system przetwarzania informacji, dzięki czemu możesz lepiej zrozumieć skomplikowane zjawiska i podejmować lepsze decyzje dotyczące złożonych problemów.
Jak możesz rozwijać umiejętność krytycznego myślenia:
- sprawdź swoje przekonania na określony temat – zweryfikuj, czy Twoje założenia i przekonania są prawdziwe. Sprawdź, czy masz potwierdzone dowody na prawdziwość swoich najsilniejszych przekonań (np. “sukces można odnieść tylko bardzo ciężko pracując”)
- dbaj o intelektualną ciekawość – czytaj książki, ucz się nowych rzeczy, obserwuj nowe trendy, zjawiska
- myśl odwrotnie – wiesz, że element A ma wpływ na element B – spróbuj odwrócić proces i zastanów się, co by się stało, gdyby to element B miał wpływ na element A?
# 3. Kreatywność
Kreatywność jest umiejętnością, którą jak na razie, daje nam przewagę nad robotami. Jeśli Twoja praca opiera się na kreatywności, to możesz spać spokojnie, bo na razie żaden robot cię nie zastąpi.
Całe piękno i siła kreatywności tkwi w tym, że tworzymy coś zupełnie nowego. To sprawia, że rozwiązanie jest oryginalne – tworzymy coś wyjątkowego.
Kreatywność uwielbia swobodę, więc nowe pomysły najczęściej powstają, gdy nie jesteśmy ograniczeni żadnymi zasadami czy sztywnymi regułami. Ale ciekawe pomysły powstają też, gdy za punkt wyjścia przyjmiemy sobie właśnie ograniczenia. To pobudza do szukania nietypowych rozwiązań i wychodzenia poza utarte schematy.
Wiele osób sądzi, że brakuje im kreatywności, bo łączą ją tylko z działalnością artystyczną. Ale kreatywność to nie tylko tworzenie nowych utworów muzycznych, dzieł literackich czy malowanie obrazów. Każdy nowy pomysł, który pojawia się w Twojej głowie, jest przejawem kreatywności.
Jak możesz rozwijać kreatywność:
- współpracuj i ucz się od innych – dzięki obserwacji pracy innych i interakcji z nimi poznajesz nowe podejścia, sposoby rozwiązywania problemów, inne schematy działania i myślenia, które mogą być dla ciebie inspiracją
- rób to, co sprawia ci przyjemność – hobby, pasja, zabawa podczas których możesz odstresować się, złapać trochę oddechu i zrobić miejsce w głowie na bardziej twórcze myśli. Nawet zwykłe gotowanie może stać się laboratorium do powstawania nowych pomysłów, bo łączysz różne składniki i tworzysz nowe dania.
- ruszaj się – badania Stanforda potwierdzają, że ruch wspomaga kreatywne myślenie. Wystarczy już kilkuminutowy spacer.
# 4. Zarządzanie ludźmi
Ludzie zawsze pozostaną jednym z najcenniejszych zasobów firmy, bez względu na to, jak daleko zostanie zautomatyzowana praca.
Samo przekazanie zadań dziś już jednak nie wystarczy, żeby być dobrym liderem – trzeba umieć ludzi inspirować i odpowiednio motywować. Jest to coraz trudniejsze, bo nagrody pieniężne działają na pracowników tylko do pewnego momentu. Ludzie coraz częściej chcą mieć pracę, którą mogą powiązać ze swoimi zainteresowaniami i jednocześnie dopasować ją do swojego stylu życia.
To duże wyzwanie dla firm i osób zarządzającymi ludźmi. Dlatego tak duże znaczenie w przypadku tych umiejętności jest posiadanie wysokiej inteligencji emocjonalnej, empatii oraz zdolności wpływania na innych. Ważne jest również przekazywanie zadań w taki sposób, żeby umożliwić ludziom w zespole rozwijanie swoich najmocniejszych stron.
Jak możesz rozwijać umiejętność zarządzania ludźmi:
- ćwicz delegowanie zadań połączone z inspirowaniem – zacznij o przekazywania zwykłych zadań domowych w swojej rodzinie – znasz dobrze wszystkich, więc wiesz, w czym się świetnie sprawdzają i co ich zachęci do działania.
- naucz się lepiej porozumiewać z innymi – każdy jest inny i każdy ma swój ulubiony styl porozumiewania się z innymi. Dowiedz się jakie są style komunikowania i dostosuj swoje wypowiedzi do stylu osoby, z którą rozmawiasz
- ćwicz dawanie informacji zwrotnej – bez informacji zwrotnej ludzie nie mają możliwości rozwijania się, bo nie wiedzą, co robią dobrze, a co powinni poprawić. Umiejętne dawanie feedbacku to również zdolność słuchania i przyjmowania uwag od innych
# 5. Współpraca w zespole
Trudno znaleźć w tej chwili takie stanowisko w firmie, gdzie nie ma potrzeby interakcji z innymi. Firmy stawiają na pracę zespołową, bo dzięki temu mogą realizować kilka projektów jednocześnie i więcej osiągną w krótszym czasie. W takiej sytuacji ważne są umiejętności interpersonalne, bo pomagają w sprawnym komunikowaniu się z zespołem. To dzięki dobrej komunikacji praca idzie do przodu i cały projekt kończy się sukcesem.
Pracując w zespole masz do czynienia z różnymi typami osobowości i zdolnościami. Dobrze jest zacząć od siebie i zastanowić się, jaką rolę pełnisz w zespole i na jakich etapach pracy czujesz się najlepiej. Każdy w zespole ma też inny zestaw zdolności i preferuje inny styl pracy. Znając te preferencje lepiej zrozumiesz ich zachowania i lepiej wpasujesz się w zespół.
Współpraca z innymi wymaga więc pewnej elastyczności — z jednej strony dzielimy się tym, w czym jesteśmy najlepsi, ale też świadomie korzystamy i uzupełniamy zdolności innych. Potrzeba do tego wysokich umiejętności komunikacyjnych, świadomości mocnych i słabych stron osób, z którymi współpracujemy oraz zdolności do pracy z różnymi typami ludzi.
Jak możesz rozwijać umiejętność współpracy w zespole:
- ćwicz umiejętności komunikacyjne – jasno wyrażaj swoje myśli, dopytuj czy ludzie rozumieją o co ci chodzi, wyjaśniaj na przykładach swoje pomysły
- poznaj mocne strony innych – zastanów się, jak te mocne strony współgrają w zespole, jak uzupełniają się z twoimi oraz jak możesz to wykorzystać
- poznaj role zespołowe jakie pełnią poszczególne osoby – dzięki temu będziesz lepiej rozumieć ich motywy i korzystać z ich naturalnych predyspozycji
Wszystkie umiejętności, które wymieniłam przydadzą ci się bez względu na to, czy za kilka lat będziesz pracować na etacie, czy we własnej firmie.
Pocieszające jest to, że roboty przejmują powtarzalne zadania, które dla większości z nas bywają po prostu upierdliwe. Dzięki robotom nie będziesz musiała już wypełniać męczących formularzy i powtarzać nudnych zadań po wiele razy 😉
Być może to sprawi, że praca w przyszłości będzie bardziej twórcza, a przez to pozwoli rozwijać nasze najlepsze cechy.
Muszę przekazać drugiej połówce, że te jego gry komputerowe to nie taka strata czasu i że powinien zgodzić się na kurs tańca, o którym mówię już od kilku miesięcy 🙂
🙂 Powiedz mu, że dzięki nauce tańca będzie nie do pokonania w grach 😀
świetne ujęcie tematu, roboty na ten moment mogą wiele i dobrze, by zastąpiły ludzi w pracach niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia, ale są złożone zagadnienia socjologiczno – psychologiczne wymagające empatii, w których człowiek będzie zawsze górą! 🙂
O tak, tak – zdecydowanie roboty powinny iść w kierunku zastępowania nas tam, gdzie jest ryzyko utraty zdrowia i życia. Też wierzę, że pozostaną dziedziny, które będą niedostępne robotom. Dopóki sami je tworzymy mamy wciąż nad tym kontrolę.
Jestem ciekawa czy kiedyś nadejdą czasy, w których idąc do fryzjera włosy będzie ścinał robot 🙂 To bardzo ciekawa kwestia, bo w perspektywie kilkudziesięciu lat faktycznie wiele znanych dziś zawodów może zniknąć. Genialny artykuł! Trzeba być takim człowiekiem orkiestrą żeby odnaleźć się w dzisiejszych czasach 🙂
Podobno roboty też niestety szykują się na fryzjerów. Chociaż ja sobie tego nie wyobrażam i mam nadzieję, że nie doczekam 😀 No bo jak tu z takim robotem poplotkować sobie i dowiedzieć się “co na mieście słychać”? 😉
Do ”
Jak możesz rozwijać umiejętność rozwiązywania złożonych problemów:” dodałbym jeszcze gry planszowe – lepsze niż komputerowe
Faktycznie, cenna uwaga! To prawda, planszówki też świetnie rozwijają m. in. zdolności analityczne. No i przy tym jaka fajna zabawa, bo zazwyczaj do gry potrzeba więcej niż jedną osobę 😉
No niestety, ale rozwój techniki zlikwiduje bardzo wiele miejsc pracy. Biletów już nie kupimy u pani w kasie, tylko wyłącznie w automacie. Czy idzie to w dobrą stronę? Sama nie wiem.
No właśnie – z jednej strony wygoda, bo można wiele rzeczy robić zdalnie – np. kupić bilet przez internet, bez kolejek i tracenia czasu, pieniędzy na dojazd, a z drugiej strony trudno przewidzieć dokąd nas to wszystko zaprowadzi. Może każdy z nas będzie mieć swojego własnego robota, który będzie za niego pracować, a my w tym czasie będziemy zajmować się naszymi pasjami? 😉
Mam problem z pracą w zespole :/ muszę nad tym popracowac
W takiej sytuacji warto sprawdzić jaką masz preferowaną rolę w zespole – jaki etap pracy najlepiej lubisz, kiedy najbardziej się angażujesz. Możliwe, że jest to taki etap, że interakcja z innymi nie jest tak ważna, jak praca którą wykonujesz.
Czasami problem z pracą w zespole wynika z tego, że nasze stanowisko wymaga wchodzenia w rolę, która nie jest przez nas preferowana. Na przykład kiedy wymaga od nas zaangażowania emocjonalnego a my lubimy bardziej analityczną pracę, na chłodno.
Ale nie znam problemu, więc trudno coś podpowiedzieć. Wierzę, że sama znajdziesz właściwe rozwiązanie 😉
Nie sądziłem że nauka tańca i kroków może pomóc w przyszłej pracy. A o grach komputerowych muszę powiedzieć żonie 🙂
A widzisz 😉 Okazuje się, że zdobywanie i rozwijanie nowych umiejętności wcale nie musi odbywać się na nudnym szkoleniu 😉 Taniec świetnie rozwija też kreatywność, więc można od razu doskonalić kilka umiejętności 😉
A jeśli chodzi o gry komputerowe i ich pozytywny wpływ, to polecam ciekawą książkę Jane McGonigal – Superbetter. Opisane są w niej badania naukowe potwierdzające pozytywny wpływ gier komputerowych na radzenie sobie z trudnymi wyzwaniami w życiu (np. takimi jak nieuleczalna choroba). Po tej książce można zmienić całkowicie przekonania, że gry to zło 😉 Chociaż autorka zaznacza, że ten pozytywny wpływ słabnie, jeśli przekroczymy określoną liczbę godzin spędzonych na samym graniu. Ale to jak ze wszystkim – co za dużo to niezdrowo 😉
Przyznam, że sama wolę skorzystać z kasy samoobsługowej- i to z wielu powodów 😉 Miejmy nadzieję, że roboty “nie wyrobią” sobie umiejętności, które opisałaś…
To prawda – te zmiany mają też swoją dobrą stronę, bo dzięki nim mamy większą wygodę, więcej ułatwień i pozytywne doświadczenia podczas zakupów 😉 Jednak, podobnie jak Ty, mam nadzieję, że roboty nie odbiorą nam przyjemności tworzenia. Nawet trudno jest mi sobie wyobrazić jak świat wtedy by wyglądał. Dopiero byśmy mieli problem z określeniem, czym by się tu zająć 😉