Zmiany na rynku pracy są coraz szybsze i trudniejsze do przewidzenia – robotyzacja pracy, łączenie lub zanikanie zawodów, digitalizacja branż. Do tego dochodzi konieczność uczenia się niemal przez całe życie.
Te trudne do przewidzenia trendy na rynku pracy powodują, że samo planowanie kariery zawodowej już nie wystarczy. W dzisiejszym, dynamicznie zmieniającym się świecie, oprócz planowania trzeba wykazać się jeszcze umiejętnościami do budowania kariery zawodowej.
Jak poradzić sobie z tymi wyzwaniami i jakie umiejętności mogą pomóc przy budowaniu przyszłości zawodowej?
Pułapki planowania kariery zawodowej
Kariera zawodowa już dawno przestała być postrzegana jako odrębna sfera życia. Tematy zawodowe przenikają do życia osobistego, dlatego nie da się zaprojektować kariery zawodowej bez uwzględnienia innych sfer życia.
Tworzenie kariery jest więc nieustannym procesem. Z jednej strony musimy brać pod uwagę trudne do przewidzenia zmiany w otaczającym nas świecie, a z drugiej zmiany związane z naszym rozwojem na różnych etapach życia.
Kariera w dzisiejszych czasach nie przebiega linearnie – nie wybieramy już zawodu jednorazowo. Zdecydowana większość ścieżek zawodowych nie jest ciągła. Nie wystarczy więc tylko wyznaczyć cel i wytrwale do niego dążyć. Ogromnym wyzwaniem naszych czasów są trudne do przewidzenia zmiany. Samodzielne budowanie życia jest więc obarczone dość dużym ryzykiem porażki.
Bardzo często droga zawodowa składa się z niezwiązanych ze sobą epizodów z całego życia. Czasami te niespodziewane wydarzenia w naszym życiu potrafią całkowicie zmienić bieg naszej kariery zawodowej. Powoduje to, że karierę trzeba ciągle przebudowywać lub zaczynać od nowa z uwzględnieniem wszystkich obszarów życia. Dlatego dzisiaj nie planujemy już kariery zawodowej tylko konstruujemy nasze życie uwzględniając w nim potrzeby i cele zawodowe.
Nieustanie musimy korygować nasze plany, żeby dostosować się nowych warunków. Wymaga to dużej elastyczności, otwarcia na nowe rozwiązania i odwagi do ich wypróbowania.
Otwartość na zmiany i elastyczność
W latach 90-tych przeprowadzono badania nad wpływem niespodziewanych zdarzeń na przebieg życia. Większość osób uczestniczących w badaniu potwierdziła, że przypadkowe, niezaplanowane sytuacje miały bardzo duży wpływ na przebieg ich karier. Te nieprzewidziane zdarzenia pogrupowano w 11 kategorii. Najczęściej wymieniane były:
- profesjonalne lub osobiste powiązania / związki,
- niespodziewany awans,
- właściwe miejsce / właściwy czas
Bardzo ważne jest, żeby w swoich planach zawodowych zrobić miejsce na pojawiające się okazje. Dlatego skupianie się na znalezieniu jednego powołania, jednej pasji, idealnej pracy czy zawodu może być pułapką. Kurczowe trzymanie się tylko jednego kierunku może nam ograniczyć dostrzeżenie innych, może nawet lepszych możliwości. Trzeba nauczyć się otwartości na zmiany i umiejętnie wykorzystywać pojawiające się szanse.
Kompetencje ważne przy budowaniu kariery zawodowej
Mimo, że obecnie możemy całkowicie wpływać na nasze życie i kształt kariery, to jednak ta wolność i obfitość wyborów powoduje często poczucie przytłoczenia i dezorientacji. Z jednej strony mamy ogromny wybór możliwości na rynku pracy, a z drugiej brakuje nam wskazówek, jak wybierać i korzystać z tych możliwości.
To, co może pomóc w tej sytuacji to skupienie się na zdobywaniu kompetencji pomagających przy budowaniu kariery zawodowej.
Jedną z najważniejszych kompetencji w dzisiejszym pędzącym świecie jest refleksyjność. Refleksyjność polega na umiejętności krytycznego myślenia o sobie samym, dostrzegania swojego potencjału oraz jego możliwości i ograniczeń. To również zdolność do rozumienia własnego działania i umiejętnego korygowania tego działania w nowych sytuacjach.
Gdy lepiej zrozumiesz siebie i swoje działanie będzie ci łatwiej tworzyć lub ewentualnie przebudowywać swoje życie zawodowe. Autorefleksja pomaga nie tylko wyciągnąć to, co wartościowe z przeszłości, ale również wykorzystać maksymalnie możliwości, jakie pojawią się w przyszłości.
Kompetencje przydatne przy budowaniu kariery zawodowej:
- umiejętność refleksji nad sobą i samopoznania,
- umiejętność wyznaczania celów i planowania kariery zawodowej,
- umiejętności związane z osiąganiem wydajności i efektywności w wykonywanych zadaniach,
- umiejętność budowania relacji zawodowych
- umiejętność autoprezentacji i zdobywania informacji zwrotnych.
- umiejętność podejmowania decyzji z uwzględnieniem perspektywy czasowej
- umiejętności adaptacji i dostosowywania planów zawodowych do zmieniających się okoliczności
- umiejętność radzenia sobie z lękiem i niepewnością
Planując swoją przyszłość zawodową musisz zostawić sporo miejsca na niespodzianki, jakie przynosi życie. Myśl o nich w kategoriach ciekawych szans na rozwój. Poradzisz sobie świetnie z tymi zmianami, jeśli będziesz rozwijać umiejętności, które przydadzą ci się nie tylko na ścieżce zawodowej, ale również w życiu.
Ciekawa jestem jakie są Twoje doświadczenia z planowaniem kariery?
przyłączam się do komentarzy dziewczyn. Nie ma co tkwić w takiej pewności, do której przekonywali nas (mnie) kiedyś rodzice, że jak już się wykształcisz, zaczniesz pracować, to tak już będzie do emerytury. Czasy są już “nieco” inne. Wszystko wokół zmienia się w niezwykle szybkim tempie a razem z tymi zmianami my też potrzebujemy się zmieniać, żeby nadążyć i jak najbardziej zgadzam się z Tobą, że umiejętność pochylenia się nad sobą, umiejscowieniem siebie i swojej kariery w tym wirze zmian i wyciąganie wniosków jest czymś nieodzownym, jeśli ta nasza kariera ma być świadoma i satysfakcjonująca.
Dla mnie kariera to zmiana, tak jak piszesz, nie da się przewidzieć w 100% gdzie będziemy za kilka lat, co będziemy robić. Z refleksyjnością mnie zaskoczyłaś, ale jakby się nad tym zastanowić, to w sumie jak najbardziej:)
Refleksyjność jest kluczowa, bo pomaga nam wyciągnąć wnioski z doświadczeń, które przeżywamy i nadać im znaczenie w naszym życiu. Jak to ujął John Dewey: “Nie uczymy się z doświadczeń – uczymy się dzięki refleksji nad doświadczeniami” 😉
Inspirujący tekst!!!
Bardzo dziękuje! 🙂
Bardzo mądry tekst Monika. Tak jak nie da się zaplanować w 100% życia, tym bardziej jest to trudne jeśli chodzi o planowanie kariery zawodowej.
Bardzo dziękuję! Zdecydowanie trzeba zostawić trochę miejsca w naszym życiu na te szczęśliwe zbiegi okoliczności 😉
dokładnie 🙂
Czasami bywa tak że kariera nas pochłania i tracimy różne rzeczy. Warto czasami pomyśleć co jest ważniejsze.
Oj tak, dlatego tak ważne jest, żeby patrzeć na nasze działania zawodowe przez pryzmat życia – nie spychać na bok rodziny, relaksu, zainteresowań nie związanych z pracą i spontanicznych spotkań z fajnymi ludźmi.
Oj zdecydowanie czasy wymagają od nas szybkiego adaptowania się do zmian – także tych zawodowych. Ja zaczynałam od pracy w branży finansowej, z obsłudze klienta. To było dziełem przypadku a nie planowania 😉 Potrzebowałam opłacić studia i móc się w miarę samodzielnie utrzymać. Można powiedzieć, że ta praca sama mnie znalazła 😉 A jak już mnie znalazłam to trzymała 5 lat 😉 Bo bezpiecznie. A życie nie na tym polega, żeby ciągle było bezpiecznie. Boję się pomyśleć, co by było, gdyby wtedy nie ruszyła stamtąd swoich 4 liter.
Dokładnie tak – najbezpieczniejszą strategią w dzisiejszych czasach jest świadome rozwijanie swojego potencjału, a nie uzależnianie swojego bezpieczeństwa od osób i czynników z zewnątrz. Jeśli wiemy w czym jesteśmy najlepsze i umiemy z tego korzystać, możemy same sięgać po ciekawe propozycje, nie czekając, aż ktoś nas wreszcie zauważy.
Czasami nasza kariera sama nas zaskakuje 😉
To prawda – wystarczy spojrzeć na badania – zdecydowana większość ludzi nie pracuje w zawodzie w którym się kształcili 😉 A przecież wybierając studia chociaż w minimalnym stopniu wyobrażamy sobie, że nasza praca będzie z nimi związana. W większości wypadków życie pisze nam jednak inne scenariusze.
Moniko, zycie pisze najlepsze scenariusze, to prawda. Przyznam, ze moja obecna praca tez pojawila sie wbrew moim planom. Przerwalam urlop wychowawczy, choc nie mialam takiego zamiaru. Jednak wiedzialam, ze drugi raz takiej propozycji nie dostane.
Pozdrawiam serdecznie 🙂
No widzisz Sylwia, jesteś żywym przykładem, że takie niespodziewane sytuacje zdarzają się i potrafią zmienić kierunek, który sobie wyznaczyłyśmy. Cała sztuka polega jednak na tym, żeby potrafić też ocenić wartość takiej szansy i mieć odwagę z niej skorzystać. Myślę, że takie sytuacje i wybory też są dowodem na pewną dojrzałość i gotowość na zupełnie nowe wyzwania, bo decyzja o zmianie planów długoterminowych nie należny do najłatwiejszych.
Moniko, to prawda, decyzja była bardzo trudna, potem musiałam się nauczyć z nią żyć, ale nie żałuję. 🙂
Serdecznie pozdrawiam!
O tak, teraz trzeba być bardzo elastycznym i podejmować nowe wyzwania. Nie zawsze udaje się pracować w wymarzonym czy wyuczonym zawodzie. jednak najważniejsza jest pasja i robienie tego, co się kocha. Sądzę, że praca nie może być przymusem bo wtedy zaczyna uwierać 🙂
Zdecydowanie! Tylko trzeba brać też pod uwagę to, że nasze zainteresowania też się zmieniają wraz z wiekiem. Trzeba iść za tym, co przyciąga naszą uwagę i energię, ale też szukać i próbować nowych rzeczy i aktualizować wiedzę o sobie samej 😉
“Otwartość na zmiany” – To przede wszystkim! 🙂 Świat stale idzie na przód, więc siłą rzeczy my też musimy się temu podporządkować, taka jest kolej rzeczy, ja osobiście lubię zmiany 🙂
Właśnie – trzeba przyjąć nastawienie, że zmiana może też przynieść coś pozytywnego. Jeśli nauczymy się postrzegać zmianę jako szansę na rozwój i nowe możliwości to łatwiej będziemy zaakceptować zmiany, które dzieją się wokół nas 😉
Gdzieś przeczytałam, że obecnie planujemy styl życia a nie kariery i to wpisuje się w to, o czym piszesz. Praca to część życia i nie da się rozdzielić tych dwóch sfer. Warto jednak dbać, by praca nie zawładnęła całym życiem 🙂 Do tego karierę można robić na wielu płaszczyznach – nie tylko pionowo i zgodnie z raz wytyczoną ścieżką, o czym wielu z nas zapomina 🙂
Dokładnie! Możliwości jest bardzo dużo w tej chwili i warto testować i próbować różne ścieżki. Im więcej doświadczeń zbierzemy tym mądrzejsze będą nasze decyzje w przyszłości. I zdecydowanie trzeba brać pod uwagę styl życia jaki preferujemy i etap życia na którym się znajdujemy.
Bardzo lubię Twoją stronę …masz mądre treści, piękne zdjęcia i estetyczny design….
Patrycja, bardzo Ci dziękuję za te słowa! <3 Bardzo się staram, więc nawet nie wiesz jak bardzo się cieszę, że ktoś to docenia – bardzo dziękuję! <3